YẾN SÀO VIỆT NAM XUẤT KHẨU CHÍNH NGẠCH VÀO TRUNG QUỐC

Tháng 11 năm 2022, Việt Nam – Trung Quốc ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch nông sản thứ 13 vào thị trường tỷ dân Trung Quốc. Đó là tổ yến tinh chế hay còn gọi là yến sào. Tổ yến tinh chế là tổ yến đã được xử lý làm sạch lông cùng các tạp chất. Tổ yến thô vẫn chưa được xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc. Sự kiện này đánh dấu quá trình hơn 3 năm đàm phán liên tục giữa Việt Nam với Trung Quốc cho sản phẩm yến sào. Trước đây, yến sào Việt Nam đi tiểu ngạch qua Trung Quốc như các loại nông sản khác một cách tuỳ tiện và chịu nhiều rủi ro.

Sản phẩm tổ yến Việt Nam mới đang mở đường vào Trung Quốc và phải cạnh tranh rất khốc liệt với sản phẩm cùng loại của Indonesia, Thái Lan và Malaysia vốn đã phổ biến từ lâu tại thị trường này. Nhìn chung người tiêu dùng Trung Quốc không phân biệt nguồn gốc của Tổ yến, miễn là từ Đông Nam Á. Tại các hiệu thuốc và cửa hàng thực phẩm bổ dưỡng cũng không ghi nguồn gốc tổ yến là từ nước nào. Điều này dẫn tới cạnh tranh chủ yếu với sản phẩm tổ yến chưa qua chế biến chủ yếu là bằng giá. 

Tới năm 2022, thu nhập đầu người của Trung Quốc đã lên tới gần 14.000 USD/người/năm vượt các nước Đông Âu và gần tương đương với các nước Nam Âu. Do đó người tiêu dùng Trung Quốc không còn dễ tính nữa mà yêu cầu rất cao về chất lượng, mẫu mã.

Nghị định thư về các yêu cầu về kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với sản phẩm tổ yến xuất khẩu sang Trung Quốc. Tổ yến được phép xuất khẩu là sản phẩm đã được làm sạch (yến sào tinh), tổ yến thô vẫn tiếp tục quá trình đàm phán và hằng năm phía Trung Quốc sẽ cấp hạn ngạch số lượng được phép nhập khẩu từ các nước và phân cho các nhà nhập khẩu. Về nguyên tắc chung, các DN phải khai báo các nhà yến cung cấp nguyên liệu, nhà yến cần có mã số định danh, có chương trình giám sát dịch bệnh và thực hiện đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc theo quy định.

Tổ yến thô mới thu hoạch từ các hang đảo hay nhà yến thường lẫn một số tạp chất cần loại bỏ như lông, phân, vỏ trứng, bọ cánh cứng hay rơm rác… Việc loại bỏ tạp chất này không ảnh hưởng đến chất lượng tổ đòi hỏi thực hiện thủ công bởi người thợ chuyên nghiệp.

80% sản lượng tổ yến trên thế giới được tiêu thụ tại Trung Quốc. Mặc dù Trung Quốc không phải là nước sản xuất tổ yến nhiều nhất!

Một năm người Trung Quốc tiêu thụ 300 tấn tổ yến. Gấn 3 lần sản lượng yến tổ theo thống kê sơ bộ tại Việt Nam (Gồm cả yến nuôi nhà và yến đảo tự nhiên). Sở dĩ Trung Quốc chuộng ăn yến sào nhất thế giới vì lịch sử gắn bó lâu đời của yến sào trong văn hoá, y học và ẩm thực Trung Hoa. Theo đó, tổ yến nấu với đường phèn là món ăn phổ biến của Trung Quốc giúp bổ sung dưỡng chất cần thiết, chống lại một số bệnh tật.

Tại Trung Quốc có 3 nơi nuôi được chim yến cho tổ ăn được là Quảng Đông, Vân Nam và đảo Hải Nam. Sản lượng khai thác tổ yến từ 3 nơi này không đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ sản phẩm này của người dân Trung Quốc.

Tốc độ tăng trưởng của tiêu thụ tổ yến tại Trung Quốc tiếp tục tăng theo hàng năm và dịch chuyển sang lứa tuổi trẻ hơn. Theo thống kê năm 2019, 60% mua hàng yến tổ trên trang JD.com (Trang thương mại điện tử của Trung Quốc) là thuộc lứa tuổi từ 16 đến 35 tuổi. Được biết, tác dụng với làn da là một trong những yếu tố kích thích người trẻ tuổi tìm đến tổ yến.

Trong đó, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam lần lượng đóng góp sản lượng yến tổ cho thị trường Trung Quốc theo tỷ lệ 80%, 13%, 5% và 2%. Mặc dù Yến sào Việt Nam được công nhận là có chất lượng tốt nhất thế giới nhờ vào đặc tính địa hoá nơi chim yến sinh sống và quan trọng hơn là giống chim yến hàng đặc biệt phân bổ tập trung nhiều tại khu vực Nam Trung Bộ của Việt Nam, trong đó nhiều nhất ở tỉnh Khánh Hoà.

Tuy nhiên để xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc thì tổ yến Việt Nam cần thoả mãn 1 danh sách 16 quy định. Trong đó, quan trọng nhất vẫn là khả năng Truy xuất nguồn gốc. Khi đó, mỗi tổ yến sẽ được dán nhãn do đơn vị Chinese Academy of Inspection and Quarantine – CAIQ cấp. (Ảnh bên). Điều này cho phép nhà quản lý xử lý thu hồi các sản phẩm tương tự cùng thời gian, địa điểm khi có vấn đề xảy ra.

Nền tảng truy xuất nguồn gốc CAIQ đã có hơn 20.000 doanh nghiệp yến sào sử dụng, cung cấp dịch vụ truy xuất nguồn gốc cho 1.542 tấn sản phẩm yến sào nhập khẩu và 13.200 tấn sản phẩm yến sào.

Nhà kinh doanh tổ yến Việt Nam phải đạt được giấy chứng nhật CNCA trước khi xuất khẩu vào Trung Quốc (Certification and Accreditation Administration of the People’s Republic of China – CNCA).

Để một tai yến nhập khẩu vào Trung Quốc cần có gì?

Đầu tiên là được Tổng cục Giám sát, Thanh tra và Kiểm dịch Chất lượng (AQSIQ) phê duyệt. Tổ yến đó phải được sản xuất bởi các công ty nước ngoài đã đăng ký với Cục Quản lý Chứng nhận và Công nhận Quốc gia (CNCA). Sau đó được kiểm tra và kiểm dịch bởi sản phẩm của Cơ quan Kiểm dịch và Kiểm dịch Quốc gia (CIQ). Tai yến được dán nhãn truy xuất nguồn gốc của Viện Kiểm định và Kiểm dịch Trung Quốc (CAIQ) để người tiêu dùng dễ dàng nhận biết, mua hàng và truy vấn truy xuất nguồn gốc.

Trở lại Việt Nam, ngành yến sào ngày một phát triển, nhất là khi yến được nuôi rộng rãi trong nhà xây khắp mọi miền đất nước. Theo thống kê chưa đầy đủ năm 2022, Việt Nam có khoảng 22.000 nhà yến. Tuy nhiên, đa phần tự phát và xây dựng không được quản lý trên … đất nông nghiệp. Khả năng được cấp phép không cao vì đa phần các tỉnh chưa có quy định vùng nuôi chim yến nhà. Để các hộ gia đình trực tiếp đi đăng ký nhập khẩu vào Trung Quốc là không khả thi. Khi đó sẽ là lợi thế của những doanh nghiệp lớn hoặc buọc thành lập hợp tác xã, chuỗi liên kết nhiều nhà yến nhỏ cùng tham gia để đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO VỀ ĐIỀU KIỆN XUẤT KHẨU YẾN SÀO SANG TRUNG QUỐC:

1. Hướng dẫn của Cục Thú y tại Công văn số 2163/TY-HTQT ngày 26/12/2022 về việc hướng dẫn đăng ký xuất khẩu tổ yến từ Việt Nam sang Trung Quốc: Tải tại đây
2. Văn bản hợp nhất số 07/VBHN-BNNPTNT ngày 04/10/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản. Tải tại đây

Xem thêm:

LỊCH SỬ NGHỀ YẾN SÀO NHA TRANG KHÁNH HÒA

MẸ BẦU CÓ NÊN DÙNG YẾN SÀO KHÔNG?

7 LỢI ÍCH CỦA YẾN SÀO

YẾN SÀO NHẬP MÔN DÀNH CHO NGƯỜI MỚI

YẾN SÀO VÀ NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP